Planowanie kariery zawodowej jest zadaniem trudnym i obarczonym ryzykiem popełnienia błędów, które mogą mieć poważne konsekwencje dla życia jednostek. Od najmłodszych lat słyszymy pytanie: „Kim chcesz zostać?” Odpowiedzi dzieciaków na całym świecie są niemal takie same. Chłopcy marzą o zawodzie strażaka, policjanta, żołnierza a dziewczynki chcą być modelkami, piosenkarkami, lekarzami, nauczycielkami. Tak ten świat jest podzielony: waleczni mężczyźni w mundurach i piękne wystrojone kobiety, które się światem opiekują. Gdyby maluchy wiedziały co to znaczy wybrać zawód, studia, pracę a potem doczekać do emerytury, to już na wstępie na zadane pytanie odpowiedziałyby, że najchętniej wybrałyby posadę emeryta – milionera.
Czynnikami wpływającymi na wybór zawodu są czasem tradycje rodzinne. Zarówno te związane z wykonywaniem zawodów rzemieślniczych, rolniczych jak też profesji lekarza czy prawnika. Te ostatnie dwa są szczególnie często zawodami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Niektórzy odbierają to negatywnie – uważają że dzieci znanych lekarzy czy prawników są popychane przez nich na studia na siłę, mają załatwiane wstępy na uczelnie, dobre posady na stażu, ustawione egzaminy na aplikację i tak dalej. Może i są takie przypadki, ale to chyba dobrze, że na studia prawnicze idzie młody człowiek, który całe życie spędził w domu, gdzie rządziła nomenklatura prawnicza, a rozmowy często dotyczyły prawniczych casusów. Spora część młodych ludzi wybiera studia i przyszły zawód kierując się swoimi marzeniami. Jeśli marzeniom towarzyszą predyspozycje potrzebne do wykonywania określonego, to na pewno wybór jest trafiony. Gorzej, gdy młodzi ludzie wybierają się na studia na zasadzie owczego pędu – idą tam, gdzie inni koledzy, tam gdzie jest modnie, albo gdzie jest łatwo się dostać. Nie zastanawiają się, co będą robić po zakończeniu studiów. Każdy z nas spotkał w swoim życiu przynajmniej raz takiego młodego człowieka, który nie mogąc po studiach znaleźć dobrej pracy obwiniał o to wszystkich dookoła, tylko nie siebie. Brak rozeznania potrzeb rynku pracy, niewłaściwa ocena własnych predyspozycji zawodowych i kompetencji intelektualnych kończą się najczęściej „wyprodukowaniem” kolejnego bezrobotnego magistra.
Aby wybór zawodu był trafiony a zaplanowana ścieżka rozwoju zawodowego owocowała wyłącznie sukcesami, młodzi ludzie potrzebują dobrego wsparcia ze strony specjalistów z zakresu doradztwa zawodowego. Od wielu lat o doradztwie zawodowym mówi się bardzo dużo. Trochę mniej w tym obszarze się robiło. Doradztwem zawodowym zajmowały się Urzędy Pracy, Poradnie Psychologiczno – Pedagogiczne, pedagodzy szkolni. Od tego roku szkolnego wprowadzono w Polsce przepisy nakazujące tworzenie i wdrażanie w szkołach systemowych rozwiązań dotyczących doradztwa. Każda placówka oświatowa musi opracować program doradztwa. O ile na poziomie przedszkola będą to treści realizowane łącznie z innymi zagadnieniami programowymi bez konieczności zatrudniania specjalistów, o tyle szkoły podstawowe oraz ponadpodstawowe muszą zatrudnić doradców zawodowych, którzy odpowiedzialni będą za pracę edukacyjną w obszarze doradztwa.
Wprowadzenie nowych przepisów nie szło w parze z wykształceniem odpowiedniej liczby doradców zawodowych. Kilkaset uczelni w całym kraju otworzyło kierunki studiów dla specjalistów od planowania kariery zawodowej. Doradztwo zawodowe studia podyplomowe to propozycje adresowane przede wszystkim do nauczycieli. Nauka na studiach odbywa się w systemie niestacjonarnym przez trzy semestry. Zajęcia są organizowane w weekendy co dwa tygodnie. Aby skrócić czas realizowania programu studiów uczelnie kumulują zajęcia w bloki dwutygodniowe, które realizowane są podczas wakacji. W ten sposób trzy semestry i 350 obowiązkowych godzin zajęć na studiach podyplomowych realizuje się w ciągu 10 – 11 miesięcy, zamiast osiemnastu. Opłata za studia z doradztwa nie jest wygórowana i wynosi zazwyczaj 500 – 600 złotych za semestr. W przypadku nauczycieli delegowanych na studia przez swoją placówkę opłata nie ma w ogóle znaczenia, bo w całości czesne pokrywa delegujący. W oświacie działa system doskonalenia zawodowego nauczycieli, na który dokonywany jest corocznie obowiązkowy odpis z funduszu płac. Nauczyciele podejmujący studia czy dokształcający się w innych formach mają możliwość otrzymania dopłat na pokrycie kosztów czesnego. W przypadku kierunków priorytetowych, najbardziej szkole potrzebnych, nauczyciele nie tylko mają dopłatę do czesnego, ale również otrzymują zwrot kosztów podróży i pobytu na uczelni.
Podczas studiów przyszli doradcy mają zajęcia z tematyki:
– wzorce karier zawodowych,
– ekonomiczne i kulturowe uwarunkowania świata pracy,
– komunikacja interpersonalna oraz interpersonalna,
– warsztat pracy doradcy zawodowego,
– planowanie ścieżki kariery,
– wspieranie rozwoju zawodowego człowieka w kontekście życia.
Doradcy zawodowi wykształceni na studiach podyplomowych nie muszą szukać pracy wyłącznie w szkołach. Na specjalistów czekają urzędy pracy, poradnie zawodowe, samorządy, firmy zajmujące się rekrutacją pracowników i pośrednictwem pracy.
