Uczniowie ostatnich klas szkół ponadpodstawowych właśnie przygotowują się do balów studniówkowych. Potem sto dni i matura, a następnie niecierpliwe oczekiwania na wyniki egzaminów i wybieranie kierunków studiów. Decyzja o wyborze uczelni i kierunku nie jest łatwa, szczególnie gdy absolwent szkoły średniej ma niezbyt jasno sprecyzowane swoje zawodowe plany i zwyczajnie nie ma pojęcia jak wybrać kierunek studiów. Czym się kierować przy dokonywaniu wyboru uczelni? Czy mają przeważyć tradycje rodzinne i związane z nimi oczekiwania rodziców. A może ważniejsze są marzenia – przygody dzielnego Indiany Jonesa mogły zainspirować niejednego inspektora, a doskonałe reportaże przywożone z dalekich podróży przez Martynę Wojciechowską to pomysł na zawód dziennikarza, podróżnika, autora książek – przewodników turystycznych. Czasem powód do wyboru kierunku studiów mogą nam dać koledzy, bez których nie wyobrażamy sobie życia po maturze. Szukając odpowiedzi na pytanie: Jak wybrać kierunek studiów? należy najpierw zapytać siebie o to co jest dla nas najważniejsze.
Studia mają za zadanie wyposażyć w taką ilość wiedzy i wykształcić kompetencje zawodowe na poziomie umożliwiającym wykonywanie zawodu zaraz po zakończeniu nauki w szkole wyższej lub po krótkim okresie praktyki. Jeśli ktoś zamierza iść na obojętnie jakie studia, aby dać sobie czas do namysłu, to jest pomysł tylko po części trafiony. Pierwszy i drugi rok studiów są zazwyczaj najtrudniejsze, z ogromną ilością zajęć teoretycznych i egzaminów. Po co więc się męczyć, jeśli nie mamy planów na tyle sprecyzowanych, że może się okazać, iż czas na studiach jest straconym czasem i trzeba wszystko zacząć od początku. Zamiast iść na takie nieprzydatne studia może lepiej zdecydować się na gap year. Roczna lub dłuższa przerwa w nauce jest czymś naturalnym w państwach anglosaskich. W Polsce dopiero od niedawna zdobywa coraz większe grono zwolenników. Gap year to rok spędzony na poznawaniu nowych ludzi, miejsc, podejmowaniu pracy na różnych stanowiskach i w różnych zawodach. Czas na naukę języków i różnych umiejętności, które mogą być przydatne w przyszłości. Przerwa między maturą i studiami to może być wyjazd za granicę do pracy, gdzie ucząc się języka i wykonując różne prace mamy czas na poznanie siebie, ocenę swoich predyspozycji, a w konsekwencji wybór kierunku studiów i przyszłej ścieżki kariery zawodowej.
Aby wybór zawodu i studiów uczynić łatwiejszym w szkołach organizuje się sieć doradztwa zawodowego. Od roku szkolnego 2018/2019 szkoły mają za zadanie pracować w oparciu o opracowane przez siebie programy doradztwa zawodowego. Na poziomie najniższym dzieci mają doradztwo w formie preorientacji zawodowej, która polega na zapoznawaniu maluchów z różnymi zawodami. Dzieci uczą się specyfiki zawodów za pośrednictwem spotkań z przedstawicielami różnych profesji, wycieczki do firm usługowych, urzędów, zakładów pracy produkcyjnej. W klasach starszych na zajęciach z doradztwa nabywają wiedzę z zakresu predyspozycji zawodowych. Pod koniec szkoły podstawowej i w szkole średniej dowiadują się nie tylko jakie trzeba mieć osobiste predyspozycje intelektualne i fizyczne ale również jakie wykształcenie jest potrzebne do zdobycia określonego zawodu. Szkoły muszą zatrudnić doradców zawodowych – specjalistów od planowania osobistych karier zawodowych. Każdy uczeń może liczyć na indywidualną pomoc w tym zakresie. Dobry specjalista z zakresu doradztwa potrafi na podstawie wywiadu i testów sprawdzić predyspozycje do wszystkich zawodów. Jego zadaniem nie jest podcinanie skrzydeł i zrażanie, ale wskazywanie na zawody najbardziej odpowiednie dla danej osoby oraz te, których nie powinna ona wykonywać.
Praca doradców zawodowych jest potrzebna nie tylko w środowisku szkolnym. Doradcy zawodowi są także niezbędni wielu dorosłym, którzy swoje studia ukończyli wiele lat temu, podjęli pracę, ale nie są zadowoleni z przebiegu swojej kariery zawodowej. Każda decyzja o rozpoczęciu nowych studiów, o zmianie stanowiska czy zakładu pracy powinna być skonsultowana z doradcą zawodowym. Tacy specjaliści są zatrudnieni w urzędach pracy a także poradniach zawodowych czy psychologiczno – pedagogicznych.
Najszybszą metodą zmiany swojego statusu zawodowego jest ukończenie nowego kierunku studiów. Studia podyplomowe trwające dwa- trzy semestry dają certyfikaty umożliwiające zmianę zawodu. Dla wielu jest to szansa na nowe otwarcie zawodowe. Nie musi to oznaczać przeniesienia się do innego pracodawcy, ale samozatrudnienie, czyli decyzję o otworzeniu własnej działalności gospodarczej. W wielu przypadkach okazuje się, że praca na swoim daje nie tylko większe przychody, ale przede wszystkim jest źródłem wielkiej satysfakcji i zadowolenia.
Sukces zawodowy to często sukces finansowy. To także podstawa spokoju i harmonii w życiu osobistym, o ile potrafimy znaleźć równowagę między dzieleniem czasu na pracę i życie poza nią. Rodzina, przyjaciele, uprawianie sportu, pielęgnowanie pasji, zajmowanie się swoim hobby to obszary najważniejsze dla rozwoju osobistego i nawet najlepsza posada na świecie nie jest w stanie ich zastąpić.
